Cezaevinde Disiplin Ceza Tedbirleri Ve Ödüllendirme

Hükümlü hakkında kurumda, düzenli bir yaşamın sürdürülmesi, güvenliğin ve disiplinin sağlanması bakımından kanun, tüzük, yönetmelikler ile idarenin uyulmasını emrettiği veya gerekli kıldığı davranış ve tutumu sergilemekle yükümlüdür. Aksi hâlde, eyleminin niteliği ile ağırlık derecesine göre Kanunda belirtilen disiplin cezaları uygulanır (m.37/1).

Suç oluşturan eylemlerden dolayı açılan kamu davası, disiplin soruşturması yapılmasını ve cezanın uygulanmasını engellemez.

İnfaz hukukunda hükümlülere karşı zor kullanılması kural olarak yasaktır. Bununla birlikte meşru savunma veya firara kalkışma ya da kanun veya düzenlemelere dayalı bir emre karşı aktif ya da pasif fiziki direnme hâllerinde zor kullanılabileceği kabul edilmektedir.

Öte yandan bu durumda bile zor kullanma son çare olarak düşünülmeli ve direnmeyi sona erdirmek amacıyla yapılmalıdır. Unutulmamalıdır ki infaz kurumlarında disiplinin sağlanması için katı ve sert bir otorite yeterli değildir. Hükümlülerle iyi ilişkiler kurulması da disiplinin sağlanması bakımından büyük öneme sahiptir. Böylece hükümlüler arasında kurum görevlilerine karşı oluşan olumsuz dayanışma da önlenmiş olacaktır.

Disiplin Cezaları ve Tedbirleri

Çocuklar Haricindeki Hükümlüler Hakkında Uygulanabilecek Disiplin Cezaları

Çocuklar haricindeki hükümlüler hakkında uygulanabilecek disiplin cezaları ağırlık derecesine göre şunlardır (m.38):

1. Kınama
2. Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma
3. Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma
4. Haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama
5. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma
6. Hücreye koyma.

Ancak toplu, bedensel, zalimane, insanlık dışı veya küçültücü cezaların disiplin cezası olarak uygulanamayacağı ifade edilmelidir.

Kınama

Kınama cezası, hükümlüye eyleminin kötü niteliğinin ve uygunsuzluğunun açıklanması

ve tekrarı durumunda doğuracağı sonuçlara dikkatinin çekilmesidir (m.39/1).

Kınama cezasını gerektiren eylemler şunlardır (m.39/2):

• Mektuplarda tehdit, hakaret ve sövme gibi çirkin ifadeler kullanmak.
• Hükümlü ve tutuklulara karşı edep ve nezakete aykırı şekilde konuşmak veya davranışlarda
• İdareden habersiz mektup göndermek.
• Görevlilere hediye vermek veya buna kalkışmak.
• Görevlilere herhangi bir taahhütte bulunmak.
• İdarece belirtilen miktardan fazla para bulundurmak.
• Hükümlü kimliğini yanında bulundurmamak.
• Yatma planına uymamak.
• Ceza infaz kurumlarının duvarlarına yazı yazmak, resim yapmak veya afiş yapıştırmak.
• İdarece verilen eşya ve benzeri şeyleri kötü kullanmak.
• Kişisel temizliğe veya çevre temizliğine dikkat etmemek.
• İdarece alınan sağlık önlemlerine uymamak.
• Kurumda gereksiz gürültü yapmak.

Bazı Etkinliklere Katılmaktan Alıkoyma

Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezası, hükümlünün bir aydan üç aya kadar süreyle kurumun kültürel ve spor etkinliklerine katılmaktan yoksun bırakılmasıdır (m.40/1).

Bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezasını gerektiren eylemler şunlardır (m.40/2):

1. İdarenin izni olmaksızın yasak yerlere girmek.
2. Eğitim yerini terk etmek.
3. Eğitimi savsaklamak.
4. Olumsuz davranışa yönelik gruplaşmaya neden olmak veya bu amaca yönelik gruba katılmak.
5. Kurum görevlilerine karşı uygunsuz söz sarf etmek veya davranışta bulunmak.
6. Çıkar sağlamak amacıyla hükümlülere veya kurum görevlilerine eşya vermek veya satmak.
7. Açlık grevi yapmak.

Ücret Karşılığı Çalışılan İşten Yoksun Bırakma

Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma cezası, hükümlünün kurum yönetiminde ücret karşılığı çalıştığı işten bir aydan üç aya kadar yoksun bırakılmasıdır (m.41/1).

Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma cezasını gerektiren eylemler şunlardır (m.41/1):

1. İş elbisesini giymemek.
2. İş yerini izinsiz terk etmek.
3. İş yerindeki çalışma yönergelerine uymamak.
4. İşte gerekli özeni göstermemek veya işin gereği olan özeni göstermemek.
5. Başkalarının ciddiyetle çalışmalarını engellemek.
6. İşte kullanılan aletleri ve gereçleri kasten bozmak.
7. İş yerini veya çalışanları dikkatsiz ve tedbirsiz davranışlarıyla tehlikeye düşürmek veya bunlara ağır zarar vermek.
8. İşi kasten kötü yapmak veya gerektiği hâlde çalışmamak.

Haberleşme veya İletişim Araçlarından Yoksun Bırakma veya Kısıtlama

Haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma veya kısıtlama cezası, hükümlünün bir aydan üç aya kadar mektup, faks ve telgraf almak ve yollamaktan, televizyon izlemekten, radyo dinlemekten, telefon etmekten ve diğer iletişim araçlarından yararlanmaktan tamamen veya kısmen yoksun bırakılmasıdır (m.42/1).

Bu cezayı gerektiren eylemler şunlardır (m.42/2):

1. Protesto amacıyla idarece verilen yemeği topluca almama eylemine katılmak.
2. Kurum işyurdu yönetim kurulunca uygun görülen işte çalışmamak.
3. Herhangi bir şeyi protesto amacıyla veya idareye karşı toplu olarak sessiz direnişte bulunmak.
4. Odalarda, eklentilerinde ve diğer alanlarda ilaç ve gıda maddesi stoku yapmak.
5. Gereksiz olarak marş söylemek veya slogan atmak.

Bununla birlikte, hükümlüye gelen mektup, faks ve telgraflar, disiplin cezasının infazından sonra kendisine verilir. Aynı türden olsa bile sonraki disiplin cezasının infazına bu işlem yapılmadan başlanamaz (m.42/3).

Nihayet anne, baba, eş, çocuk ve kardeşlerin ölüm veya ağır hastalıkları ile doğal afet hâllerinde yapılması gereken haberleşmeler ve avukat ile ilişkilerde bu madde hükmü uygulanmaz (m.42/4).

Ziyaretçi Kabulünden Yoksun Bırakma

Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası, hükümlünün bir aydan üç aya kadar ziyaretçi görüşüne çıkarılmamasıdır (m.43/1).

Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezasını gerektiren eylemler şunlardır (m.43/2):

1. Sayım yapılmasına karşı çıkmak.
2. Aramaya karşı çıkmak.
3. Sevke, nakle veya bunlarla ilgili olarak alınacak tedbirlere karşı çıkmak.
4. Kurumda korku, kaygı veya panik yaratabilecek biçimde söz söylemek veya davranışta bulunmak.
5. Hükümlülerin haberleşmelerini, ziyaretçileriyle görüşmelerini, iyileştirme ve eğitim programları çerçevesinde eğitim ve spor, meslek kazandırma ve işyurdu çalışmaları ile diğer sosyal ve kültürel faaliyetlere katılmalarını, kurum hekimince muayene ve tedavi edilmelerini, avukat tayin etmelerini, mahkemelere veya Cumhuriyet Başsavcılıklarına gitmelerini, kurum görevlileri ile görüşmelerini, salıverilenlerin kurum dışına çıkmalarını her ne suretle olursa olsun engellemek, hükümlü ve tutukluları bu fiillere teşvik etmek, bu yolda talimat vermek, mevzuatın hükümlü ve tutuklulara tanıdığı sair her türlü görüşme ve temas olanaklarını engellemek.
6. Kumar ve benzeri oyunlar oynamak veya oynatmak.

Bununla birlikte, resmî ve yetkili merciler ile avukatlar ve yasal temsilcilerle görüşmelerde bu madde hükmü uygulanmaz (m.43/3).

Hücreye Koyma

Hücreye koyma cezası, hükümlünün eylemlerinin nitelik ve ağırlığına göre bir günden yirmi güne kadar, açık havaya çıkma hakkı saklı kalmak üzere, geceli ve gündüzlü bir hücrede tek başına tutulması ve her türlü temastan yoksun bırakılmasıdır (m.44/1).

Bir günden on güne kadar hücreye koyma cezasını gerektiren eylemler şunlardır (m.44/2):

1. Kurum tesislerine, araç ve gereçlerine zarar vermek.
2. Tünel kazmaya teşebbüs etmek.
3. Firara teşebbüs etmek.
4. Hükümlü ve tutukluları idareye karşı kışkırtmak veya isyana kalkışmak.
5. Hükümlü ve tutukluları daha az cezayı gerektiren şekilde kasten yaralamak.
6. Hükümlü ve tutuklular üzerinde baskı kurarak çıkar sağlamak, özel işleriyle başka işlerde kullanmak, bunlara kalkışmak veya bu amaçları gerçekleştirmek için oluşturulan gruplara katılmak veya bunlarla dayanışma içinde olmak.
7. Üçüncü fıkranın (g) bendinde belirtilenler dışında kalıp da Kanuna uygun olarak yasaklanmış bulunan her türlü eşya, araç, gereç veya malzemeyi ceza infaz kurumlarına sokmak, bulundurmak, kullanmak.
8. Sayım ve aramalar ile 43’üncü maddenin (e) bendinde belirtilen faaliyetlere şiddet kullanarak engel olmak veya buna kalkışmak.
9. Kurum görevlileri ile dış güvenlik görevlilerine rüşvet teklif etmek veya vermeye kalkışmak.
10. Kurum görevlilerine hakaret veya tehditte bulunmak.
11. Kuruma, kurum görevlilerine veya hükümlü ve tutuklulara ait şeyleri çalmak veya bunlara kasten zarar vermek.
12. İzin süresini özürsüz olarak en fazla iki gün geçirmek.
13. Hükümlü ve tutukluların beslenmelerini engellemek, açlık grevine ve ölüm orucuna teşvik veya ikna etmek, bu yolda talimat vermek.

On bir günden yirmi güne kadar hücreye koyma cezasını gerektiren eylemler şunlardır (m.44/3):

1. İsyan çıkartmak.
2. Kuruma ağır zarar vermek.
3. Kasten yangın çıkarmak.
4. Adam öldürmek veya öldürmeye kalkışmak.
5. Hükümlü ve tutukluları kasten veya neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralamak ile görevlileri her türlü kasten yaralamak.
6. Cinsel saldırıda veya çocuklara karşı cinsel istismarda bulunmak, bu suçlara kalkışmak veya cinsel tacizde bulunmak.
7. Her türlü ateşli silah, mermi, patlayıcı madde, kesici, delici, yaralayıcı, bereleyici alet, yakıcı, aşındırıcı, boğucu, bayıltıcı, kör edici gaz ve ecza, her türlü zehir ve uyuşturucu ilaç ve madde, cep telefonu, telsiz ve sair elektronik haberleşme aracını kuruma sokmak, bulundurmak, kullanmak.
8. Görevlileri veya hükümlü ve tutukluları rehin almak.
9. Firar etmek veya tünel kazmak.
10. Hükümlü ve tutuklular üzerinde baskı kurarak çıkar sağlamak, özel işleriyle başka işlerde kullanmak, bunlara kalkışmak veya bu amaçları gerçekleştirmek için nüfuz kullanarak grup oluşturmak.
11. Suç örgütlerine ait her türlü yayın, bez afiş, pankart, resim, sembol, işaret ve benzeri eşyayı kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek.
12. Suç örgütlerinin eğitim ve propaganda faaliyetlerini yapmak veya yaptırmak.
13. Kurum görevlileri ile dış güvenlik görevlilerine rüşvet vermek.

Hücre, yaşamsal gereksinmeleri karşılayacak biçimde düzenlenir (m.44/4).

Hücreye konulan hükümlünün, resmî ve yetkili merciler ve avukat ile görüşmesine engel olunmaz (m.44/5).